Ở phương Đông, chuyện Điền Kỵ xếp ngựa (thời Chiến Quốc, 400 năm trước Công nguyên) đã hàm chứa nhiều yếu tố chuyên môn trong thể loại “đấu 3 thắng 2” của thể thao hiện đại. Chính vì lịch sử quá lâu đời như vậy, rất khó liệt kê cho hết các loại hình đua ngựa đã và đang tồn tại trên thế giới này.

Loại hình đua ngựa phổ biến nhất, nổi tiếng nhất hiện nay là “đua phẳng” kiểu Anh - tức loại hình đua trên đường phẳng, theo một cự ly nhất định, xem ngựa nào về nhất. Tất nhiên, đã là thể thao thì phải có quy chuẩn. Loại hình này còn được gọi là đua ngựa Thuần Chủng, vì môn này dứt khoát chỉ sử dụng ngựa đua Thuần Chủng, với hồ sơ ngựa thật rõ ràng, đầy đủ.

Hãy quên đi khái niệm môn bóng đá là “ngành kinh doanh bạc tỷ”. Ở môn đua ngựa (chỉ riêng môn đua ngựa Thuần Chủng), doanh số từ các trường đua chính thức, có đăng ký và nộp thuế đầy đủ, đã là 115 tỷ USD/năm (theo số liệu cách đây 5 năm). Đấy là vì đua ngựa dứt khoát phải đi kèm với một loại hình giải trí: đó là trò cá ngựa.

Cả môn đua ngựa lẫn trò cá ngựa đều đã phổ biến tại Anh và Bắc Mỹ từ đầu thế kỷ 18. Mỗi nơi có một tổ chức điều hành riêng, với quy mô toàn quốc. Ví dụ, làng đua ngựa Anh được quản lý bởi BHA (British Horseracing Authority). Tổ chức này cấp phép hoạt động và xem xét kỷ luật đối với các nài ngựa chuyên nghiệp, giám sát nơi tập và các trường đua chuyên nghiệp, chỉnh sửa luật đua ngựa...

Các tổ chức có tính chuyên biệt, như công ty Weatherbys chuyên quản lý “giấy tờ ngựa”, thì được BHA cấp phép, công nhận hoặc ủy quyền, tùy theo từng việc cụ thể. Có thể xem Weatherbys, với thâm niên hoạt động và uy tín đã gầy dựng từ năm 1770, là ngân hàng ngựa bởi nơi này lưu trữ hồ sơ, sổ ngựa từ vài trăm năm qua, lại là trung tâm cung cấp ngựa Thuần Chủng, là trung tâm môi giới, đấu giá ngựa, nói chung là làm đến 1.001 dịch vụ về ngựa đua.

Mỗi năm, nước Anh có khoảng 6 triệu lượt khán giả xem đua ngựa, nghĩa là cứ 10 người thì có 1 người đi xem đua ngựa ít nhất 1 lần trong năm. Khán giả bóng đá không thể cao được như thế. Cũng cần lưu ý. khán giả bóng đá không nhất thiết phải tiêu tiền sau khi mua vé vào sân. Còn với môn đua ngựa, rất ít ai đến sân mà lại không đánh cá. Đánh nhiều là đằng khác!

Các giải đua lớn, nổi tiếng tại Anh là Epsom Oaks, Epsom Derby, St Leger Stakes, 2.000 Guineas Stakes và 1.000 Guineas Stakes. Mỹ có giải Kentucky Derby, Preakness Stakes hoặc Belmont Stakes. Môn đua ngựa Thuần Chủng hiện đã phổ biến ở ít nhất 50 nước trên khắp thế giới.

Ngoài loại hình đua phẳng vừa giới thiệu, còn có kiểu đua vượt chướng ngại vật, không hào hứng bằng đua phẳng vì cự ly xa hơn. Điểm chung là cách đua nào cũng dùng ngựa Thuần Chủng và dựa vào tốc độ là chính.

Tốc độ kỷ lục được ghi nhận trong một cuộc đua ngựa Thuần Chủng là 66 km/h, và được ghi nhận ở cột mốc 150m sau khi xuất phát. Cự ly đua phẳng thường được tính bằng “furlong” - một đơn vị đo chiều dài đặc trưng trong môn đua ngựa. 1 furlong bằng 1/8 dặm Anh, tức khoảng 200m. Cự ly đua thường dao động giữa 5 furlong (khoảng 1.000m) và 2 dặm (khoảng 3.200m). Đường đua là chất tổng hợp (để đối phó với thời tiết xấu) hoặc nền đất và cỏ tự nhiên.