CẬU BÉ CÓ ĐÔI CHÂN HÌNH DẤU NGOẶC KÉP
Người ta vẫn nói Brazil là xứ sở của túc cầu giáo - nơi bóng đá không chỉ là môn thể thao làm say mê hàng trăm triệu con người, mà còn được nâng tầm lên hàng tín ngưỡng, thiêng liêng như một tôn giáo. Vậy thì, “thánh bóng đá” trong cái tôn giáo kỳ lạ ấy đã tặng cho người Brazil món quà độc đáo nào? 

Đó chính là đôi chân cong vòng của một cậu bé có tên là Manuel Francisco dos Santos, chào đời ngày 28/10/1933 trong hoàn cảnh nghèo nàn và hoang dã. Chân trái của Manuel cong ra bên ngoài, còn chân phải thì cong vào bên trong. Đã vậy, chiều dài hai chân lại không bằng nhau (khi trưởng thành, chân phải dài hơn chân trái đến 6cm).

Ngày nay, người ta chỉ cần vận dụng vài tiến bộ khoa học trong lĩnh vực y tế, thêm chút thuốc men hoặc tiểu phẫu, thì đôi chân cong theo hình dấu ngoặc kép của một em bé sơ sinh như thế sẽ thẳng lại một cách dễ dàng. Nhưng cần nhắc lại: đấy là thập niên 1930, ở vùng nông thôn Pau Grande của Brazil. 

Và suy cho cùng, một đôi chân cong thì đâu có gì lớn chuyện. Sau này, thằng bé Manuel gầy còm, ốm yếu, còn phải đối diện cơ man những thách thức khác trong cuộc sống, gọi là cuộc đấu tranh sinh tồn thì đúng hơn, chứ làm gì có thời gian để phải suy nghĩ về cái đôi chân không đẹp của mình!

Vâng, quay nhanh dòng đời của Manuel Francisco dos Santos đến cuối thập niên 1950, đầu thập niên 1960, thì cậu bé ấy chính là ngôi sao bóng đá Garrincha mà bây giờ cả thế giới đều đã biết rõ là lúc sinh thời, ngôi sao ấy nổi tiếng với đôi chân dị tật của mình. Ban đầu, những người xung quanh gọi Manuel theo tên ngắn gọn là Mane. Còn Garrincha là biệt danh do người chị Rosa của Manuel đặt cho cậu em bé bỏng, theo tên của một loài chim có thân hình bé nhỏ, hiền hòa và lanh lẹ ở Brazil. 

VẬT LINH TỪ TRÍ TƯỞNG TƯỢNG RA SÂN CỎ
Xin nói kỹ hơn về đôi chân độc đáo của Garrincha – “độc” đến mức độ phải xem đấy là món quà tuyệt vời của “thánh bóng đá”. Qua bao thế hệ, trẻ em Brazil luôn say mê một nhân vật trong truyện tranh, gọi là saci-pererê. Đấy là một loài vật của trí tưởng tượng, với 3 đặc điểm nhận dạng bên ngoài là màu da đen, chiếc tẩu thuốc luôn ngậm trên miệng và duy nhất chỉ có một chân. 

Con vật này tinh quái phi thường, lanh lẹ đến mức không ai có thể bắt được nó. Ban đêm, saci-pererê thường lén đến các làng để quấy phá, mở chuồng thả ngựa vào rừng. Vì chỉ có một chân nên nó nhẹ nhàng và chạy rất nhanh. 

Brazil còn có một loài vật tưởng tượng khác, gọi là corupira, đã được truyền tụng ngay từ khi những người BĐN đầu tiên đặt chân lên vùng đất này hồi đầu thế kỷ 16. Corupira chống lại thổ dân, bảo vệ muông thú cho rừng Amazon - cái rừng già kỳ bí chứa đựng đến 2/3 tổng số loài sinh vật trên thế giới, với không biết bao nhiêu điều kỳ bí mà loài người chưa thể chạm đến. 

Hình ảnh bên ngoài của corupira giống một cậu bé, có mái tóc đỏ và đôi chân kỳ lạ. Giống như saci-pererê, corupira cũng tinh ranh, thoắt ẩn thoắt hiện như một làn khói. Đặc biệt nhất là đôi chân quay ngược về phía sau của loài vật này. Khi nó chạy về một hướng thì dấu chân trên đất lại thể hiện hướng di chuyển ngược lại. Bao nhiêu thế hệ thợ săn đã bỏ mình, lạc mãi trong rừng già vì cố truy đuổi dấu chân của loài corupira? 

Tất nhiên, đấy chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng, nhưng tất cả lại nói lên nét riêng độc đáo của Brazil, từ con người cho đến văn hóa hoặc điều kiện tự nhiên kỳ bí của khu vực Amazon. Có thể liên kết điều gì giữa cái chân duy nhất của saci-pererê, đôi bàn chân quay về phía sau của corupira, và những bước nhảy tuyệt luân của các vũ công Samba? 

Tất cả nói lên toàn bộ tinh hoa từ phần hông trở xuống của người Brazil - đất nước chủ yếu nằm ở phía nam của đường xích đạo. Đôi chân kỳ dị của Garrincha cũng vậy. Nó xuất hiện và tồn tại một cách tự nhiên. Và khi đôi chân “hình dấu ngoặc kép” ấy trình diễn nghệ thuật nhồi bóng thì người xem chỉ còn biết lặng người vì thán phục. Garrincha đi bóng như thể ông chỉ lướt trên mặt cỏ, nhanh như loài saci-pererê. Và ông đánh lừa đối phương như loài corupira đánh lừa các thợ săn vậy. 

KHẢ NĂNG ĐI BÓNG PHI VẬT LÝ
Không thể nhìn vào hình ảnh Garrincha đi bóng để đoán ông sẽ di chuyển thế nào, theo một logic thông thường. Càng muốn chống Garrincha bằng các nguyên lý chuyên môn, thì lại càng phản chuyên môn. 

Trên thực tế, đúng là đã không ít người lắc đầu, không thể tin nổi vì sao một Garrincha với đôi chân và thân hình mất cân đối như thế lại không ngã lăn khi ông đi bóng và đảo người. Thậm chí, kể cả khi ngã thật sự, Garrincha vẫn luôn là cầu thủ bật dậy nhanh nhất trong đám đông cầu thủ, nhờ thể hình nhỏ, nhẹ và trọng tâm thấp. Đấy là quà của “thánh bóng đá”, chứ còn gì nữa? 

Garrincha chỉ chơi tấn công, chỉ đá ở cánh phải, và ông hầu như chỉ tấn công bằng những pha đi bóng chớp nhoáng, những động tác lừa tuy ngoạn mục nhưng xét kỹ thì có vẻ là bất di bất dịch. Tuyệt chiêu đặc sắc nhất của Garrincha là động tác “xỏ kim” tức đẩy bóng qua giữa hai chân đối phương.

Thật ra, ông không cần làm gì cả, nhưng đối phương lại bị lừa. Họ thường nghĩ Garrincha sẽ đi bóng qua một bên và đưa chân cản phá, thế là Garrincha đẩy bóng qua chân ngay khoảnh khắc ấy. Còn khi đối phương không nghĩ rằng Garrincha đảo người thì kỳ thực, ông lại quả có ý ấy! 
Cứ thế, đối phương dù biết sẽ bị đánh lừa nhưng không thể cưỡng được các động tác đối phó vốn chỉ dẫn họ đến thất bại. Cái suy nghĩ dẫn đến giải pháp xử lý chỉ tổ thất bại của đối phương là kiểu suy nghĩ không tin không được, nhưng tin thì lại ân hận. 

Xin nói rõ: đấy chỉ là tuyệt chiêu sở trường của Garrincha. Bây giờ, giới nghiên cứu lịch sử bóng đá vẫn thống nhất một cách cao độ: Garrincha là cầu thủ đi bóng và lừa bóng hay nhất trong lịch sử bóng đá. Tất nhiên, ông cũng ngoặt từ biên vào trong để ghi bàn, cũng tạt bóng hoặc chuyền cho đồng đội ghi bàn.
(Còn tiếp)