1. Thừa tướng Lã Bất Vi của nước Tần muốn sai đại tướng Trương Đường sang giữ nước Yên. Trương Đường nghĩ mình là kẻ thù của nước Triệu, muốn sang nước Yên thì phải đi ngang nước Triệu, nên thoái thác không đi. Bất Vi buồn bực nhưng chưa nghĩ ra được kế gì hợp lý. Cậu bé 12 tuổi Cam La hỏi chuyện, rồi nói sẽ giúp Lã Bất Vi, bảo Trương Đường phải sang nước Yên. Họ Lã tất nhiên không tin, quát đuổi Cam La ra ngoài.
Cam La nói: “Hạng Thác ngày xưa mới 7 tuổi đã làm thầy Khổng Tử. Nay tôi đã 12 tuổi, còn lớn hơn Thác năm xưa. Cứ để tôi đi, nếu không xong việc thì khi ấy ngài sẽ mắng. Sao lại khinh kẻ sĩ đến thế?”.
Lã Bất Vi lấy làm lạ, hứa sẽ cho Cam La làm quan nếu được việc. Cam La hớn hở ra đi, và quả được việc. Trương Đường tạ lỗi với Lã Bất Vi, chịu sang Yên làm tướng, nhưng còn vài điều phát sinh nữa chứ chưa xong việc, trong đó có chuyện phải cử người sang nước Triệu. Bất Vi bèn tiến cử Cam La với vua Tần (tức là Tần Thủy Hoàng sau này). Vua Tần cử Cam La sang nước Triệu “nói chuyện phải quấy”. Cũng được việc. Thế là vua Tần phong làm thượng khanh, thưởng to.
Đấy là tích Cam La 12 tuổi làm quan lớn. Thế còn chuyện Hạng Thác ngày xưa? Câu nói “hậu sinh khả úy” chính là của đức Khổng Tử, phải thốt ra sau khi đối đáp kiểu gì cũng thua cậu bé mới 7 tuổi này. Đấy chỉ là một cậu bé mà Khổng Tử tình cờ gặp giữa đường, rồi tình cờ rơi vào tình thế cứ phải đối đáp với nhau. Khổng Tử vui nhiều hơn buồn, và xem đấy là một lẽ thường tình, khi có một cậu bé chỉ mới 7 tuổi đã có những chỗ hơn mình.
2. Trong bóng đá hiện đại, xét cả tuổi đời (với kinh nghiệm đi kèm) lẫn bề dày thành tích, kiến thức chuyên môn, sự am tường các kiểu, HLV Mikel Arteta của Arsenal mà so với HLV Carlo Ancelotti của Real Madrid thì cũng chẳng khác gì cậu bé 7 tuổi Hạng Thác so với đức Khổng Tử cách đây 2.500 năm. Tất nhiên, hơn nhau trong vài câu đối đáp không có nghĩa là hơn. Nhưng ít ra, đấy cũng là một cái hơn, làm cho Khổng Tử hoàn toàn khâm phục và vui mừng. Ông than một cách… vui mừng: “Hậu sinh khả úy”!
Tuổi trẻ, hay hậu sinh, hẳn nhiên phải có lợi thế riêng so với những thế hệ đi trước, gồm cả việc thừa hưởng kiến thức của những thế hệ đi trước. Trong bóng đá, cũng như trong cuộc sống, nếu như hậu sinh mãi mãi không thể vượt qua tiền bối thì, thì xã hội chỉ có thể ngày càng thụt lùi, chứ làm sao tiến bộ được. Vậy nên, chiến thắng vang dội 3-0 của Arsenal trước Real Madrid ở trận tứ kết lượt đi Champions League, hay chiến thắng của Arteta trước Ancelotti, là kết quả tốt đẹp đối với bóng đá đỉnh cao nói chung. Và tất nhiên, không phải như thế có nghĩa là Arteta đã thật sự giỏi hơn Ancelotti, sẽ thắng mãi mỗi khi so tài với Ancelotti.
